BIBIE IN LINIE

Cjapitul 25

RITUÂL DAI SACRIFICIS

L’an sabatic

25 1 Il Signôr i fevelà a Mosè su la mont dal Sinai e i disè: 2 “Feveliur ai fîs di Israel e dîsiur: Cuant che o jentrarês te tiere che jo us doi, la tiere e varà di vê la sô sabide consacrade al Signôr. 3 Par sîs agns tu semenarâs il to cjamp e tu cuinçarâs il to vignâl e tu cjaparâs sù i lôr prodots; 4 ma il setim an e sarà une polse complete pe tiere, une polse pal Signôr. 5 No tu seselarâs ce che al nas dibessôl de semence ch’e je colade tal timp de racolte e no tu vendemarâs i raps dal vignâl che no tu lu varâs cuinçât. Al sarà un an di polse complete de tiere. 6 Ce che la tiere e butarà intant de sô polse al servissarà par nudrîti te, il to famei, la tô sierve, chel che al lavore par te a zornade e il forest che al è a stâ li di te. 7 Dut ce ch’e butarà al servissarà par nudrî il to besteam e ducj i nemâi che a son te tô tiere.

L’an gjubilâr: regulis pe agriculture

8 Tu contarâs siet setemanis di agns, ven a stâi siet voltis siet agns; siet setemanis di agns a fasin corantenûf agns. 9 La decime dì dal setim mês, tu fasarâs sunâ il cuar; te dì de espiazion o fasarês sunâ il cuar par dute la vuestre tiere. 10 O diclararês sant il cincuantesim an e o proclamarês la libertât, te tiere, par dute la int. Al sarà par vualtris un gjubileu; ognidun al tornarà paron de sô robe, ognidun al tornarà te sô famee. 11 Il cincuantesim an al sarà par vualtris un gjubileu. No semenarês e no cjaparês sù i prodots de tiere lassade cence semenâ e no vendemarês il vignâl lassât cence cuinçâ. 12 Parcè che il gjubileu al sarà sant par vualtris; o mangjarês di ce che il cjamp al bute dibessôl.

Regulis sul comprâ e sul vendi

13 In chest an dal gjubileu, ognidun al tornarà paron de sô robe. 14 Se tu i vendarâs alc al to prossim o se tu comprarâs alc dal to prossim, no si fasarês damp un cul altri. 15 Tu stabilissarâs il presit de robe che tu comprarâs dal to prossim daûr dal numar dai agns passâts dal ultin gjubileu, e lui ti vendarà a ti daûr dai agns che i à butât. 16 Plui agns a saran passâts dopo dal ultin gjubileu e plui tu alçarâs il presit; plui piçul al sarà il numar dai agns e plui tu ridusarâs il presit, parcè che lui ti vent un cert numar di ricoltis. 17 No vês di fâsi damp un cul altri, ma vivêt tal timôr dal vuestri Diu, parcè che jo o soi il Signôr, il to Diu.

18 Metêt in pratiche lis mês leçs e lait indenant cui miei comandaments e metêtju in vore e o podarês vivi in pâs. 19 La tiere e butarà i siei prodots; vualtris o ’nt mangjarês fin passûts e o podarês vivi in pâs.

Garanzie di Diu pal an sabatic

20 Se o disês: Ce mangjarìno il setim an se no semenarìn e se no cjaparìn sù i nestris prodoz?, 21 jo o distinarai par vualtris une ricolte bondante pal sest an e us butarà par trê agns. 22 Tal otâf an o semenarês e o consumarês la ricolte viere fint al nuvesim an; fin che no vignarà la gnove racolte, o mangjarês di chê viere.

Regulis pal riscat de robe

23 La tiere no podarês vendile par simpri, parcè che la tiere e je mê e vualtris o sês forescj e fituâi in cjase mê. 24 Par ogni teren che o sês in paronance, o lassarês une pussibilitât di riscat dal teren. 25 Se un to fradi, colât in puaretât, al vent part de sô propietât, chel che al à dirit di riscat, vadì il so parint plui prossim, che al vegni e che al fasi valê il so dirit di riscat sun ce che al vent so fradi. 26 Chel che nol à un parint prossim, cuant che al sarà rivât a cjatâ fûr i mieçs di sfrancjâsi, 27 che al fasi il cont dai agns che al à cedût il toc e che i torni i bêçs che al à ancjemò di dâi a di chel che al à comprât, e al tornarà paron de sô robe. 28 Se però nol rive adore di cjatâ i bêçs di tornâ, ce che al à vendût al reste tes mans di chel che al à comprât fintremai al gjubileu; tal an dal gjubileu chel che al à comprât si’nt larà e chel altri al tornarà paron de sô robe.

29 Se un al vent une cjase di podê stâ dentri, tune citât cerclade di muris, al à dirit di riscat fintremai al scjadê dal an che al à vendût; il so dirit di riscat al durarà un an. 30 Ma se chê cjase, ch’e je tune citât cerclade di muris, no ven riscatade prin che al scjadi l’an, e restarà par simpri tes mans di chel che le à comprade e de sô dissendence; no jessarà nancje tal an gjubilâr. 31 Però lis cjasis dai borcs no contornâts di muris si à di considerâlis come robe di campagne; si podarà riscatâlis e chel che al à comprât al varà di saltâ fûr di li tal an dal gjubileu.

32 Rivuart a lis citâts dai levits e a lis cjasis che a son parons lôr, i levits a varan dirit di riscat par simpri. 33 Se chel che al riscate al è un levit, tal an dal gjubileu chel che al à comprât al à di saltâ fûr de cjase comprade te citât dai levits, parcè che lis cjasis des citâts dai levits a son robe lôr, framieç dai fîs di Israel. 34 Nancje i cjamps torator des citâts dai levits no si pò vendiju, parcè che a son robe lôr, par simpri.

Compuartament cul puar

35 Se to fradi si cjate intrigât e nol rive a paiâti, dài une man come a un forest e a un fituâl, e al vivarà cun te. 36 No tu tirarâs bêçs di lui par interès o par afit, ma viôt di vê timôr di Diu e to fradi al vivarà cun te. 37 No tu i imprestarâs bêçs cul interès e no tu i darâs la bocjade cun usure. 38 Jo o soi il Signôr, il vuestri Diu, che us ài fat saltâ fûr de tiere dal Egjit par dâus la tiere di Canaan, par jessi il vuestri Diu.

39 Se to fradi si cjate intrigât cun te e si vent a ti, no sta fâlu lavorâ di sclâf; 40 che al sedi cun te tant che un a zornade, a uso fituâl. Ti servissarà fintremai al an dal gjubileu, 41 cuant che ti lassarà, lui e i siei fîs cun lui, e al tornarà te sô famee e al cjaparà paronance de robe dai siei vons. 42 Parcè che lôr a son i miei fameis, che ju ài fats saltâ fûr de tiere dal Egjit; no si à di vendiju come che si vent i sclâfs. 43 No sta tignîlu sot cu la prepotence, ma vîf tal timôr dal to Diu.

Regulis a rivuart dai sclâfs

44 Il sclâf e la sclave che o varês sot di vualtris, ju cjolarês dai popui che a vivin ator di vualtris; o podarês comprâ di lôr il sclâf e la sclave. 45 O podarês ancje comprâju framieç dai fîs dai forescj che a vivin fra di vualtris e ancje framieç des lôr fameis che a son a stâ li di vualtris, tra i lôr nassûts te vuestre tiere; a saran robe vuestre. 46 O podarês lassâju di ereditât ai vuestris fîs daûr di vualtris come robe lôr; o podarês doprâju simpri come sclâfs. Ma fra i vuestris fradis, i fîs di Israel, nissun al à di paronâ cun rogance sun chel altri.

47 Se un forest che al vîf cun te al fâs furtune e to fradi al è cjamât di debits cun lui e si vent al forest che al vîf cun te o a cualchidun de sô famee, 48 dopo che si è vendût al à dirit di jessi riscatât. Al podarà riscatâlu un dai siei fradis 49 o so barbe o il fi di so barbe; al podarà riscatâlu un dai parincj dal so sanc o, se al à i mieçs par fâlu, al podarà sfrancjâsi dibessôl. 50 Al fasarà il cont cun chel che lu à comprât, dal an che si è vendût fint al an dal gjubileu; e il presit di paiâ al sarà a carat dal numar dai agns, su la stime di ce che al cjape un a zornade sot paron. 51 Se i mancjin un grum di agns par rivâ al gjubileu, al rifondarà come so riscat, une part dal presit che al è stât comprât, simpri contant i agns. 52 Se i agns che i mancjin par rivâ al an dal gjubileu a son pôcs, che al fasi il cont, e daûr dal numar dai agns che al rifondi il presit pal so riscat. 53 Al restarà cun chel che lu à comprât ancjemò un an, come un paiât a zornade, e il paron nol varà di tratâlu cun malegracie. 54 Se nol à nissune pussibilitât di jessi riscatât tai mûts che o vin dit, si ’nt larà libar tal an dal gjubileu, lui e siei fîs cun lui. 55 Parcè che i fîs di Israel a son miei fameis; i miei fameis che jo ju ài fats saltâ fûr de tiere dal Egjit. Jo o soi il Signôr, il vuestri Diu”.

Notis:

  • 25,1 - Chestis leçs sul an sabatic e sul an gjubilâr a vuelin bati sul fat che Diu al è paron espotic de tiere e che Israel al è dome a uso di un forest e di un fituâl. In plui, nissun ebreu al podarà ridusi in sclavitût un altri ebreu, stant che Diu si à cuistât par sè dut il popul cuant che lu à fat saltâ fûr de tiere dal Egjit.
  • 25,2 - E jere usance di lassâ polsâ la tiere ogni tant timp par mantignîi la sô fuarce e la sô virtût. Culì i ven dât un sfont religjôs. No si sa però trop che chestis regulis a vignivin rispietadis ancje parcè che la Bibie, fûr di chi, ant fevele avonde pôc. Si cjate cheste polse intant dai Macabeus (1 Mac 6,49-53).
  • 25,8 - L’an gjubilâr al jere proclamât cul sun dal jobel, il cuar di roc doprât come trombe. I LXX lu clamin “an di remission”. Di un an di liberazion al fevele ancje Is 61,1-2. Chest tornâ de tiere tes mans dai siei “parons” e dai sotans inte lôr famee al semee plui un ideâl che no une realtât di fat. Dibant no batin tant i profetis cuintri des ricjecis sproposetadis, in robe e in bêçs, che a levin ingrumansi tes mans di pôcs (Is 5,8; Mi 2,2 e ce).
  • 25,20 - Il lassâ polsâ la tiere al è ancje un at di fede grant e concret te provedence di Diu.
  • 25,25 - Tal mont biblic, la parintât e je une robe une vore sintude. Il parint plui prossim al à di fâ il svindic dal sanc (Nm 35,12), di cjoli la cugnade restade vedue e cence fruts (Dt 25,5-10; Rt 3,12) e di tignî unide la propietât.
  • 25,32 - Stant a Gs 21,1s, i levits a vevin corantevot citâts cu la tiere dulintor, cuintri di ce che al dîs Dt 18,1, che i levits no vevin di jessi parons di nuie, parcè che a stevin framieç de lôr int e a vevin di vivi cu lis decimis de int (Dt 14,29; 26,12).
  • 25,46 - Tai rapuarts jenfri israelits e forescj, cheste leç i dà legjitimitât a la sclavitût. Tal GT ducj i popui a jentrin tal gnûf pat e alore no si pò plui fevelâ di israelits, ma di un unic popul sfrancjât dal sanc di Crist.
Cjapitui: